Так кавалася перамога

Пінск

Усведамляючы хуткае паражэнне, нямецкае камандаванне вясной 1944 года прыступіла да ўмацавання подступаў і стварэння абарончых збудаванняў унутры Пінска.

Гітлераўцы пабудавалі глыбокія лініі траншэй, узвялі магутныя бліндажы і дзоты. Усё прыкрывалася міннымі і драцянымі загародамі. Абарону трымалі 2-я нямецкая армія (23-і армейскі корпус) і 1-я кавалерыйская венгерская дывізія. З поўдня падыходы да горада былі абцяжараныя з-за моцна пераўвільготненай мясцовасці, з поўначы фронт знаходзіўся ў 80 км ад горада.

Але Чырвоная Армія ўпэўнена прасоўвалася, выганяючы ворага з савецкай тэрыторыі. У ноч на 12 ліпеня на заходняй ускраіне горада з Прыпяці быў высаджаны дэсант у складзе 1323-га і 1321-га стралковых палкоў 415-й дывізіі і маракоў. Гэтая аперацыя стала найбуйнейшай для Дняпроўскай рачной ваеннай флатыліі ў гады вайны. З поўдня да Пінска падышла 12-я гвардзейская стралковая дывізія, якая разам з 212-й да вечара 13 ліпеня пачала фарсіраваць Піну. На паўночным напрамку населены пункт абыходзіла 25-я стралковая дывізія, а 55-я і 397-я наступалі ад вёсак Купяцічы і Гарадзішча. 415-я дывізія, вылучыўшы палкі для бітвы на плацдарме, займала населеныя пункты Чарнава, Лемяшэвічы. Акрамя таго, да горада былі сцягнутыя мясцовыя партызанскія атрады, якія атакавалі нямецкія войскі на ўскраінах і з захаду.

На досвітку 14 ліпеня 1944 года з поўначы ў Пінск уварвалася 397-я стралковая дывізія 61-й арміі і злучылася з дэсантам. Супернік спешна пакінуў горад. У гэты дзень Масква салютавала доблесным байцам 1-га Беларускага фронту і Дняпроўскай рачной ваеннай флатыліі. Злучэнні, часці і падраздзяленні, якія вызначыліся пры ўзяцці населенага пункта, атрымалі ганаровыя найменні «Пінскіх».

Ваўкавыск

Ваўкавыск быў важным апорным пунктам абароны праціўніка, буйным транспартным, у тым ліку чыгуначным вузлом. Авалоданне ім мела стратэгічнае значэнне для развіцця наступу Чырвонай Арміі.

Генерал-палкоўнік Аляксандр Гарбатаў меў намер вызваліць горад 11 ліпеня, аднак праціўнік аказваў люты супраціў. Каб пазбегнуць вялікіх страт, першапачатковы план было вырашана змяніць. 41-й стралковы корпус атрымаў загад абысці Ваўкавыск з захаду, 40-й стралковы корпус – з поўдня і югазападу, а з усходу стрымліваць праціўніка невялікімі сіламі.

Раніцай 14 ліпеня 1944 года часткі 40-га стралковага корпуса пад камандаваннем генерал-маёра Уладзіміра Кузняцова ўвайшлі ў Ваўкавыск. Днём на паўднёва-заходнюю ўскраіну падаспелі падраздзяленні 434-га стралковага палка і 169-й стралковай дывізіі. Перад 5-й Арлоўскай стралковай дывізіяй стаяла няпростая задача: ачысціць горад ад фашыстаў і адкрыць нашым войскам шлях на Беласток. Па плане камандзіра фарміравання Пятра Міхаліцына група байцоў павінна была прабрацца на дарогу на паўднёвы захад ад горада і ўдарыць па тыле праціўніка. У гэты час асноўныя сілы дывізіі пачнуць лабавую атаку. Кіраваць штурмавой групай было даручана капітану Арцёму Барычэўскаму. Байцы захапілі цэнтр горада і ўтрымлівалі яго да прыходу асноўных сіл. З паўночна-ўсходняга напрамку першымі ў Ваўкавыск уварваліся падраздзяленні 457-га гвардзейскага стралковага палка 129-й Арлоўскай стралковай дывізіі. Старэйшыя сяржанты Леанід Сядоў і Аляксей Хабараў узнялі штурмавы чырвоны сцяг – сімвал вызвалення ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў – на адным з дамоў. 11 часткам і злучэнням, якія вызначыліся ў баях за горад прысвоены ганаровыя найменні «Ваўкавыскіх».